Πράσινη Οικονομία

Πολλά συζητήσαμε, και πολύ περισσότερα δεν προλάβαμε καν να θίξουμε, στην 3η κατά σειρά συζήτηση της Πράσινης Οικονομίας, που θέτει μια σειρά από εξαιρετικά καίρια και επίκαιρα ζητήματα και εμπνέει για πολλαπλάσια ερωτήματα...

Για το τρίτο μέρος του βιβλίου ετοίμασε μια εισήγηση το μέλος μας Δημήτρης Τσέλιος, την οποία αντιγράφουμε εδώ, με της ερμηνείες και τα σχόλιά του:

"Στο τρίτο μέρος λοιπόν η συγγραφέας καταπιάνεται με μια σύνοψη των βασικότερων πράσινων πολιτικών που έχουν προταθεί

Τα 6 κεφάλαια είναι το πολιτικό πλαίσιο, η παγκοσμιοποίηση και το διεθνές εμπόριο, Η τοπικοποίηση της οικονομίας, η πράσινη φορολογία, η πράσινη πρόνοια και τέλος η γη σε αντιδιαστολή με το δομημένο περιβάλλον

Πολιτικό πλαίσιο

Η Cato αρχίζει το τρίτο μέρος σκιαγραφώντας το γενικότερο πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο καλείται η Πράσινη Οικονομία να ενσωματωθεί. Και είναι οπωσδήποτε δύσκολο αν όχι ζοφερό. Καταρχήν ανοίγει αυτό το κεφάλαιο λέγοντας πως στον 21^ο αιώνα όλοι οι πολιτικοί θα αναγκαστούν να εμφανίζονται ως «πράσινοι», αναγνωρίζοντας τουλάχιστον την ύπαρξη του προβλήματος. Κι εδώ θα άξιζε να σταθεί περισσότερο τονίζοντας το γεγονός πως παρόλο το τσουνάμι επιστημονικών δεδομένων από κλιματολόγους, ωκεανολόγους, περιβαλλοντολόγους, φυσιοδίφες και άλλους, η πολιτική κοινότητα αλλά και η πλειοψηφία των ανεπτυγμένων  κοινωνιών, λειτουργούν ακόμη με τρόπο που δείχνει άρνηση της κατάστασης.(denialofaninconvenienttruth)

Αυτό μάλιστα φαίνεται, αν και όχι τόσο ξεκάθαραόσο θα ήθελα, από τις διαφορές μεταξύ των πράσινων πολιτικών στις τρείςβασκικές συνιστώσες του πολιτικούπλαισίου, δηλαδή τον οικολογικό εκσυγχρονισμό, την κλιματικήαλλαγή και τον τρόπο μέτρησης και αξιολόγησης των οικονομιών.

Όσον αφορά τον οικολογικό εκσυγχρονισμό αυτός προς το παρόν έχει περιορισθεί στον τεχνολογικό τομέα εξαιτίας της πεποίθησης των «εκσυγχρονιστών» πως το πρόβλημα είναι απλώς ζήτημα «οικολογικής αποδοτικότητας» των υπαρχουσών βιομηχανιών και ότι «η φροντίδα για το περιβάλλον μπορεί να ενσωματωθεί στους υπάρχοντες πολιτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς θεσμούς». Εννοούν ότι οι υπάρχουσες συγκεντρωτικές και γραφειοκρατικές δομές πολιτικής εξουσίας, οι λίγες και υπερμεγέθεις πολυεθνικές που ελέγχουν την παραγωγή και διακίνηση σχεδόν του συνόλου της παραγωγής χρήματος και αγαθών, η επιχειρηματικότητα εντάσεως κεφαλαίου και φθηνής εργασίας καθώς και η καταναλωτική κατεύθυνση των κοινωνιών, δηλαδή με μια λέξη η περίφημη «Ανάπτυξη», μπορεί να διατηρηθεί ανέπαφη, ενσωματώνοντας οικολογικές τεχνολογίες ακόμη και κοινωνικές ευαισθησίες !Αυτό το σημείο νομίζω είναι κομβικό και θα το συναντήσουμε σε πολλά παραδείγματα πράσινων πολιτικών που είτε απέτυχαν είτε παραμένουν στα χαρτιά !

Η συγγραφέας αναφέρει ως κακό παράδειγμα της προσέγγισης αυτής στον κατασκευαστικό  κλάδο την πολιτική «Σπίτι Μηδενικού Άνθρακα» στην Βρετανία και ως καλό το PassivHouse (ενεργειακά ουδέτερο παθητικό σπίτι) στην Γερμανία. Όμως δεν εξηγεί με σαφήνεια γιατί είναι προτιμότερο το Γερμανικό σύστημακαι κάποιος θα πρέπει να το βρει ο ίδιος. Καταρχήν και τα δύο εφαρμόζονται σε νέα κτήρια. Το Γερμανικό είναι καλύτερο, διότι με την εκμετάλλευση του μικροκλίματος και δομικές επεμβάσεις, πετυχαίνει ταυτόχρονα με την αξιοποίηση τεχνολογιών ΑΠΕ και την μείωση της συνολικής καταναλισκόμενης ενέργειας, ενώ το Βρετανικό απλώς φροντίζει για την αυτόνομη παραγωγή πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας.

Το φρικτό πολιτικό πλαίσιο δεν έχει φανεί πουθενά πιο ξεκάθαρα απ’ ότι στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής !Σ’ αυτό όπως και σε πολλά άλλα πράσινα προβλήματα, η συναίνεση μεταξύ των κρατών που απαιτείται σε διεθνές επίπεδο, οδηγεί συχνά στον ελάχιστο κοινό παρανομαστή. Ακόμη και το περίφημο σύστημα εμπορίας ρύπωνCO2σχεδιάστηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να λειτουργεί μέσα στο υπάρχον σύστημα των «ελεύθερων αγορών» και απλώς κατάρρευσε το 2007όταν οι τιμές των δικαιωμάτων έπεσαν κατακόρυφα κοντά στο Μηδέν! Κι αυτό διότι οι εθνικές κυβερνήσεις που ελέγχονται από τη βιομηχανία, είχαν παραχωρήσει τόσα υψηλά όρια ρύπων σε κάθε βιομηχανική μονάδα ώστε σχεδόν καμία να μην χρειάζεται να αγοράσει το δικαίωμα κάποιας άλλης. Πάντως την 5ετία 2008-2012 η ΕΕ πέτυχε καλύτερα αποτελέσματα[1], αφού βελτίωσε το σύστημα αναγκάζοντας τις πιο ρυπογόνος βιομηχανίες ν’ αγοράζουν όλα τα δικαιώματα που χρειάζοντανμε βάση την επίδοση των 10 καλύτερων.

Στην θέση του χρηματιστηρίου ρύπων, η Cato προτείνει στο βιβλίο της 3 εναλλακτικές πολιτικές, τις οποίες όμως δεν εξηγεί καλά και δημιουργεί περισσότερα ερωτήματα από όσα λύνει. Οπότε δεν μπορώ δυστυχώς να στις παρουσιάσω.

Τέλος, όσον αφορά την  μέτρηση και αξιολόγηση των οικονομιών, κριτικάρει σφοδρά το ΑΕΠ, τον δείκτη δηλαδή οικονομικής «δραστηριότητας» (όρος ουδέτερος και στεγνός) για τους λόγους που γνωρίζουμε πολύ καλά:

α) Το ΑΕΠ δεν κάνει ποιοτικές διακρίσεις ανάμεσα σε άχρηστα/ ζημιογόνα και αναγκαία/ ωφέλιμα αγαθά ήυπηρεσίες. Οπότε αθροίζει βλαβερές δραστηριότητες όπως λ.χ. εκείνες που προκύπτουν από μια περιβαλλοντική καταστροφή ή ένα διαζύγιο, ενώ δεν αθροίζει τις χρήσιμες όπως την απλήρωτη εργασία για το μαγείρεμα του φαγητού στο σπίτι ή την ανατροφή των παιδιών ενώ το κάνει στην περίπτωση του εστιατορίουή του βρεφονηπιακού σταθμού …Είναι αξιοσημείωτο το υποθετικό παράδειγμα το HermanDalyγια την αύξηση του ΑΕΠ που θα προέκυπτε εάν κόβονταν τα παρθένα δάση για να μετατραπούν σε μάρκες τυχερών παιγνιδιών !

β) Δεν συμπεριελάμβανε στους εθνικούς λογαριασμούς τους φυσικούς πόρους, δηλαδή το φυσικό κεφάλαιο μιας χώρας, μέχρι πρόσφατα.

γ) Δεν υπολογίζει την ανισότητα νομής των αγαθών μεταξύ των πολιτών.

Έχουν προταθεί ήδη αρκετοί πράσινοι δείκτες οι ο οποίοι διορθώνουν τις ατέλειες που αναφέρθηκαν και επιχειρούν να μετρήσουν αυτά που έχουν πραγματικήοικονομική αξία για τον άνθρωπο και την ζωή. Όμως οι αναλύσεις του ΔΝΤ, των τραπεζών και γενικά εκείνων που λαμβάνουν οικονομικές αποφάσεις σε κρατικό επίπεδο  στηρίζονται ακόμη στον βρώμικο δείκτη του ΑΕΠ !

Ένας από τους πράσινους δείκτες είναι το Μέτρο Εγχώριο Προϊόντος (ΜΕΠ) ο οποίος στην περίπτωση της Βρετανίας έδειξε ότι παρέμεινε στα ίδια επίπεδα από το 1950 ενώ το ΑΕΠ έχει εκτοξευθεί !

Δύο άλλοι δείκτες, ο «Δείκτης Ευτυχισμένου Πλανήτη» (HPI του NewEconomyFoundation) και ο «Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης» (HumanDevelopmentIndexτου ΟΗΕ) έδειξαν ότι η ικανοποίηση που βιώνουν οι κάτοικοι μιας χώρας είναι ανεξάρτητη από το ΑΕΠ.

Αυτό που εξασφαλίζει την ευτυχία είναι η οικονομική ασφάλειαγια το σύνολο του πληθυσμού κι όχι η οικονομική ανάπτυξη όπως μετριέται από το ΑΕΠ ! Πάντως ο ένας δείκτης από τον άλλο έχει σημαντικές διαφορές. Παράδειγμα η Ελλάδα. Ενώ είναι 27^η στις 30 χώρες της ΕΕ και 83^η σε 150 χώρες παγκοσμίως όσον αφορά τον Δείκτη «Ευτυχισμένος Πλανήτης»,στην κατάταξη του ΟΗΕ βρίσκεται στις “VeryHighDeveloped”χώρες με κατάταξη 29^ηστις 187 !Ο δείκτης του ΟΗΕ μοιάζει δηλαδή περισσότερο με τον δείκτη PPP (ΑΕΠ εκφρασμένο σε αγοραστική δύναμη), όπου ήμασταν το 2011 στην 37^η θέση από 185 χώρες.

Η παγκοσμιοποίηση και το διεθνές εμπόριο,

Στην συνέχεια η συγγραφέας ανοίγει το 7^οκεφάλαιο, δίνοντας τον ορισμό της παγκοσμιοποίησης : «Η ολοένα αυξανόμενη ενσωμάτωση εθνικών οικονομιών σε μια παγκόσμια οικονομία, μέσω του εμπορίου, των επενδύσεων και των ιδιωτικοποιήσεων, η οποία υποβοηθιέται από την τεχνολογική πρόοδο και την εταιρική δύναμη»

Η τάση αυτή που ξεκίνησε την δεκαετία του ’80 μέσω των νεοφιλελεύθερων πολιτικών της οικονομικής σχολής του Σικάγο, βασίσθηκε στο κλασικό φιλελεύθερο δόγμα του σχετικού συγκριτικού αποτελέσματος και του «αόρατου χεριού της ελεύθερης αγοράς», η οικονομική αποδοτικότητα του οποίου, υποτίθεται θα εξαφάνιζε την φτώχια!

Η συγγραφέας δείχνει με γλαφυρό τρόπο ότι το θεώρημα του συγκριτικού πλεονεκτήματος, βασίζεται σ’ ένα σωρό αυθαίρετες και λανθασμένες υποθέσεις, όπως η ισότητα της παραγωγικότητας των εργατών, οι ίσες δυνατότητες μετακίνησής τους, η απουσία περιορισμών του φυσικού περιβάλλοντος το οποίο θεωρείται «σταθερή εξωτερικότητα» του οικονομικού συστήματος κι όχι εσωτερική μεταβλητή και μάλιστα με πολύπλοκους μηχανισμούςανάδρασης, αλλά πάνω απ’ όλα η ανισότητα ισχύος μεταξύ των διαπραγματευόμενων μερών !Ανισότητα η  οποία υπήρχε από την εποχή του Ricardo, όπου η μείωση της παραγωγής μαλλιού στην Πορτογαλία εξαιτίας της εισαγωγής του από την Βρετανία δεν είχε να κάνει με το συγκριτικό πλεονέκτημα των Άγγλων στην παραγωγή μαλλιού, αλλά στην στρατιωτική τους ισχύ, την οποία αντάλλαξαν ως προστασία των Πορτογάλων έναντι των απειλητικών Ισπανών με μαλλί ! Πρόσφατη έρευνα έχει δείξει πως μια χώρα τείνει να εξάγει αγαθά που βασίζονται σε πόρους με μεγάλη αφθονία κι όχι εξαιτίας βελτιώσεων στην παραγωγική διαδικασία. Και ο πιο άφθονος πόρος σήμερα, την εποχή του υπερπληθυσμού, είναι η ανθρώπινη εργασία !

Επίσης μετά το BretonWoodsκαι την αποσύνδεση της νομισματικής ισοτιμίας από τον χρυσό, το χρήμα δεν αποτελεί ουδέτερο μέσο συναλλαγής όπως την εποχή του Ricardo. Τα νομίσματα συνιστούνκι αυτά εμπορεύσιμα αγαθά. Μάλιστα τα αποθεματικά (όπως το $ και το €) έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των άλλων κι επομένως επηρεάζουν έμμεσα το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας που εκφράζεται στα νομίσματα αυτά !

Επομένως ο ισχυρισμός για ελεύθερες αγορές είναι εντελώς αναληθής ! Οι αγορές ελέγχονται από εκείνον που διαθέτει ισχυρό νόμισμα, πολιτική ισχύ και άφθονους φυσικούς πόρους ! Η ιδεολογική αυτή στρέβλωση έχει οδηγήσει σ΄ ένα εμπόριο που μικρή σχέση έχει σήμερα με εκείνο του παρελθόντος. Διότι οι άνθρωποι πάντοτε έκαναν εμπόριο, ακόμη και στις πιο πρωτόγονες κοινωνίες !

Το πλαίσιο λειτουργίας του σημερινού παγκοσμιοποιημένου διεθνούς εμπορίου, δημιουργεί 3 βασικά προβλήματα: εξοντωτικό ανταγωνισμό, κούρσα υπερπαραγωγής και κλιματική αλλαγή (εδώ θα έπρεπε να αναφερθεί καλύτερα στην δραματική υποβάθμιση φυσικών πόρων που είναι ευρύτερη της κλιματικής αλλαγής).

Ελάχιστα, ενδεικτικά παραδείγματα των αρνητικών επιπτώσεων του ανελέητου ανταγωνισμού, είναι ο τριπλασιασμός της προσπάθειας των φτωχότερων χωρών τα τελευταία 30 χρόνια μόνο και μόνο για να διατηρήσουν την ίδια χαμηλή αγοραστική δύναμη, το κλείσιμο των βιοτεχνιών σε πολλές χώρες εξαιτίας των φτηνών ρούχων της Κίνας, η αυξημένη θνησιμότητα του Τσουνάμι στην Ινδονησία εξαιτίας της αποψίλωσης που προκάλεσε η δόμηση τουριστικών θέρετρων πάνω στην ακτογραμμή και η αποτυχία εξάπλωσης του «δίκαιου εμπορίου» εξαιτίας των υψηλών τελικών τιμών του.

Ο ανεξέλεγκτος ανταγωνισμός οδηγεί σε μια ανελέητη κούρσα υπερπαραγωγής ειδών πολυτελείας ή «αγαθών μιας χρήσης» με ενσωματωμένη σχεδιαστικά την χαμηλή ποιότητα και την γρήγορη φθορά τους, έτσι ώστε να διατηρείται η ταχύτητα και η ποσότητα παραγωγής σε υψηλά επίπεδα. Επίσης η μαζική και φθηνή παραγωγή κάνει π.χ. την τιμή πώλησης λαδιού που εισάγεται από την Κίνα στην Ελλάδα ενώ έχει πρώτα εξαχθεί ως πρώτη ύλη από εμάς σ’ αυτήν, φθηνότερη από εκείνη του λαδιού που παράγεται και πωλείται στην Ελλάδα, δηλαδή χωρίς το διπλό μεταφορικό κόστος !

Αυτή η παγκόσμια φρενίτιδα παραγωγής και κατανάλωσης για την δημιουργία υπερκερδών, οδήγησε στην εξόρυξη και καύση γιγαντιαίων ποσοτήτων υδρογονανθράκων οδηγώντας στο γνωστό πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής ! Ταυτόχρονα και παράλληλα μ’ αυτό οδηγεί στην εξάντληση των φυσικών πόρων και την υποβάθμιση αυτού που ονομάζουμε βιόσφαιρα !

Η πράσινη οικονομία έχει λοιπόν ν’ αντιμετωπίσει δύο τουλάχιστον τεράστια και παγκόσμιας εμβέλειας προβλήματα: Την εξαθλίωση και φτωχοποίηση ενός μεγάλου και συνεχώς αυξανόμενου μέρους του ανθρώπινου πληθυσμού και από την άλλη την συνολική υποβάθμιση των φυσικών πόρων.

Κατά την γνώμη της συγγραφέως αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω του «πρασινίσματος» του εμπορίου.

Για να συμβεί αυτό η συγγραφέας προτείνει ως βασικές αλλαγές την

α) τοπικοποίηση της παραγωγής που αναπτύσσει περισσότερο στο επόμενο κεφάλαιο

β) την ενσωμάτωση του περιβαντολλογικού κόστους στην τιμή των εμπορευμάτων και

γ) την εξισορρόπηση της εμπορικής ισχύος των πολυεθνικών

Όσον αφορά το τελευταίο, αναφέρθηκε στο παράδειγμα του «δίκαιου εμπορίου» το οποίο διαδόθηκε στα προϊόντα κακάου, καφέ και μπανάνας μέσω ιδιωτικών εταιρειών όπως η Starbucksπου το χρησιμοποίησε ως στρατηγική μάρκετινγκ απέναντι στους ανταγωνιστές της. Δυστυχώς η ακριβή τελική τιμή πώλησης λειτούργησε θετικά μόνο όσο υπήρχε η κυκλοφορία υψηλής ρευστότητας σε χώρες με αποδοχή του μοντέρνου κόσνεπτ από την νεολαία (είναι cool να βοηθάμε τους φτωχούς της Κεϋλάνης), αλλά συρρικνώθηκε σημαντικά μετά την κρίση του 2008.

Μια αποτελεσματικότερη προσέγγιση θα ήταν εκείνη που είχε προτείνει στο BretonWoodsο Κέυνςμετά το τέλος του 2^ου παγκόσμιου πολέμου. Το BanCorαφορούσε την δημιουργία μιας παγκόσμιας νομισματικής μονάδος (κάτι ανάλογο τουECUπριν το €) ως αποθεματικού νομίσματος. Tο BanCorθα ήταν όμως έτσι φτιαγμένο ώστε να εξισορροπεί τις εμπορικές διαφορές μεταξύ των κρατών (μηδενικό εμπορικό αποτέλεσμα εισαγωγών – εξαγωγών σε κάθε χώρα !)

Μιαάλλη πρόταση αρχών που καλύπτει και τις τρείς ανάγκες του πράσινου εμπορίου (τοπικοποίηση, κλιματική αλλαγή, εξισορρόπηση εμπορικής ισχύος) έχει κατατεθεί από τον Hinesμε τον τίτλο «Γενική Συμφωνία για το Βιώσιμο Εμπόριο».

Πάντως ακόμη και ο ίδιος αναγνωρίζει πως οι ισχυρές χώρες δεν πρόκειται να συνυπογράψουν την Συμφωνία αυτή, οπότε δικαιολογεί τις αδύναμες, οι οποίες  παρόλη την συμμετοχή τους στον ΠΟΕ, σε πολλές περιπτώσεις συστήνουν διμερείς ή πολυμερείςσυνεργασίες μεταξύ τους, ουσιαστικά δημιουργώντας καρτέλ σε κάποιες αγορές εμπορευμάτων για να ανταπεξέλθουν απέναντι στην δύναμη των ισχυρών χωρών.

Η τοπικοποίηση της οικονομίας

Στην συνέχεια η συγγραφέας, στο 9^ο κεφάλαιο, επεκτείνεται περισσότερο στο ζήτημα της τοπικοποίησης, προχωρώντας σε μια εισαγωγή θεωρητικών αρχών. Διατυπώνει ότι η παγκοσμιοποίηση είναι διαφορετική από την διεθνοποίηση ! Μια πολύ σημαντική και αισιόδοξη επισήμανση, τουλάχιστον θεωρητικά. Η αντίθεση δεν είναι μεταξύ τοπικού και διεθνούς ή των τοπικών κοινωνιών μεταξύ τους, τουλάχιστον εξυπαρχής.

Η αντίθεση βρίσκεται μεταξύ μιας οικονομίας – καζίνο ελάχιστων πολυεθνικών (500 ελέγχουν το 70% του παγκόσμιου εμπορίου και 5 πάνω από το μισό των άμεσων επενδύσεων) ! 10 πολυεθνικές ελέγχουν το σύνολο των ειδών που καταναλώνουμε (τρόφιμα, ρούχα, καλλυντικά, απορρυπαντικά) και των κοινωνιών που εξαρτώνται από αυτές. Αυτό δημιουργεί μια παγκοσμιοποίηση της ανασφάλειας μέσω των γνωστών «κύκλων της αγοράς» που καταστρέφουν τους πιο αδύναμους, πάντα «δημιουργικά», ώστε ν’ ανοίξει ένας νέος κύκλος προόδου και ανάπτυξης … Η παγκοσμιοποίηση έχει δημιουργήσει ένα περιβάλλον άκρατου ανταγωνισμού, το οποίο σπρώχνει τους φυσικούς και ανθρώπινους πόρους προς τα κάτω ενώ τα χρέη και τα κέρδη προς τα πάνω. Πρόκειται για μια αφύσικη κατάσταση, όπως την είχε χαρακτηρίσει εδώ και 2.000 χρόνια ο Αριστοτέλης.

Ενώ ο διεθνισμός που προτείνει ο Hines, αφορά την ανταλλαγή γνώσης, τεχνολογιών, πληροφοριών, αγαθών και χρημάτων με σκοπό στην συνεργασία για το καλύτερο κι όχι το φθηνότερο αποτέλεσμα ! Ο Keynesείχε υποστηρίξει έναν διεθνισμό όπου η οικονομική (δηλαδή υλική παρεμβολή) παρεμβολή του ενός κράτους στο άλλο θα μειωνόταν, ενώ η ιδεολογική και πολιτισμική θα μεγάλωνε διαρκώς. Αυτή η αρχή ταιριάζει περισσότερο με τις πράσινες αξίες.

Έτσι η βασικότερη αρχή των πρασίνων για την εξασφάλιση της οικονομικής ασφάλεια των κοινωνιών, είναι η αυτοδυναμία. Μια ειρηνική αρχή που την συναντά κανείς στην πολιτική του Γκάντι και η οποία υλοποιήθηκε στην Ινδία μετά από μακρύ αγώνα με τις ξένες πολυεθνικές για την ανάκτηση της κυριαρχίας σε τρόφιμα, σπόρους και νερό ! Αυτή σύμφωνα με τον  Douthwaiteείναι μια συνιστώσα. Οι άλλες είναι ενέργεια, νόμισμα και τραπεζικό σύστημα. Μάλιστα με την αντίστροφη σειρά.Γι αυτό ητοπικοποίηση σε εθνικό επίπεδο απαιτεί μια σημαντική δόση οικονομικού πατριωτισμού, αλλά ο πατριωτισμός ήταν ακριβώς αυτή η ενοποιός ψυχική δύναμη την οποία πολέμησε ανελέητα από την αρχή η παγκοσμιοποίηση με την κουλτούρα της κατανάλωσης και ταιδεολογήματα της ατομικής ελευθερίας των δήθεν πολιτών το κόσμου που έχει μετατραπεί σε ένα είδος newageθρησκείας !  Μάλιστα ο πατριωτισμός για τον οποίο μιλάω συνδέεται άμεσα με τον Τόπο, δηλαδή τη γη και τους φυσικούς πόρους από τους οποίους έχει αποκοπεί πλέον εντελώς ο μετανεωτερικός άνθρωπος. Οπότε εξαφανίζοντας το αίσθημα πατριωτισμού από τους πολίτες, η παγκοσμιοποίηση πέτυχε να αδιαφορούν οι άνθρωποι για την γη και τον Τόπο τους, αλλά και για τον συγκάτοικό τους στον ίδιο Τόπο, εφόσον ουσιαστικά είμαστε όλοι ανέστιοι, δηλαδή ξένοι μεταξύ μας !

Με δεδομένη την ιδεολογική ηγεμονία της παγκοσμιοποίησης, ήταν επόμενο να πάρει κινηματικές μορφές στην Δύση η όποια προσπάθειαμετάβασης από την παγκοσμιοποιημένη σε μια αυτοδύναμη στα βασικά τοπική οικονομία. Η γνωστότερη από αυτές τις ονομάζεται «Μεταβατικές Πόλεις» και αφορά πλέον πάνω από 70 πόλεις ανά τον κόσμο και την μετάβαση τους σε αυτοδύναμες κοινότητες με τοπικό νόμισμα, διατροφή και ένδυση. Μάλιστα ο ιδρυτής της κίνησης RobHopkinsκατακρίνει έντονα την επικοινωνιακή τακτική διάφορων οικολόγων, η οποία επικεντρώνεται πρώτα στις θυσίες που πρέπει να γίνουν ενώ δεν έχουν γοητεύσει πρωτύτερα το κοινό τους με μια εξαίσια εικόνα του πράσινου προορισμού !

Για όσα αγαθά δεν μπορούν να παραχθούν τοπικά, εναλλακτική της παγκοσμιοποίησης είναι η «αλληλέγγυα» ή «κοινωνική» οικονομία, η οποία φέρνει παραγωγούς και καταναλωτές σε απευθείας δίκτυα μεταξύ τους με τα σύγχρονα μέσα της πληροφορικής τεχνολογίας. Βέβαια τα τελευταία ελέγχονται από πολυεθνικές εταιρείες που εξειδικεύονται στον τομέα αυτό."

---

[1]http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_1_12/12/2011_418270