Τετάρτη 11 Απριλίου 2012

Περιβαλλοντική Κοινωνιολογία Μέρος 1

Στην συνάντησή μας του Απριλίου είχαμε τη χαρά να έχουμε μαζί μας για λίγο μέσω Skype έναν από τους δύο συγγραφείς του βιβλίου Περιβαλλοντική Κοινωνιολογία, εκδ. Κριτική, τον κύριο Ι. Μποτετζάγια (ελπίζουμε να συνομιλήσουμε και με τον δεύτερο, τον κύριο Γ. Καραμίχα!).
Αρχίσαμε τις ερωτήσεις μας προς τον συγγραφέα με αφορμή την τελευταία παράγραφο στη σελ. 173 του βιβλίου, που τελειώνει με τη φράση "το μεγάλο στοίχημα του σημερινού πράσινου κινήματος (σε όλες του τις μορφές), στον βαθμό που επιθυμεί να παραμείνει "κίνημα", είναι εάν έχει να προτείνει στους πολίτες κάτι περισσότερο από ένα μείγμα ανακύκλωσης, εξοικονόμησης ενέργειας, προστασίας των δασών και ούτω καθεξής."
Δεδομένου ότι το σύγχρονο πράσινο κίνημα, όπως το προσεγγίζουμε στη λέσχη μας, εστιάζει και σε άλλες, πολιτικές και κοινωνικές, πτυχές, προτάσσοντας, για παράδειγμα, το αίτημα της επιστροφής στη μικρή κλίμακα ζωής, της αυτοοργάνωσης, της συμμετοχής στην παραγωγή αγαθών ή της απαξίωσης της κατανάλωσης, το βασικό μας ερώτημα είναι γιατί απουσιάζει η προσέγγιση αυτή από τον ορισμό που το βιβλίο δίνει στο πράσινο κίνημα.
Ο Κ. Μποτετζάγιας με χαρά μας ανακοίνωσε ότι πράγματι αυτές οι συνιστώσες είναι σημαντικές για το πράσινο κίνημα και ότι τώρα ετοιμάζει μια εργασία σχετικά. Μίλησε για το "καφέ" περιβαλλοντικό κίνημα, που παίρνει αυτό το "χρώμα" ακριβώς όταν από κίνημα για το περιβάλλον [για την προστασία των δασών, των απειλούμενων ειδών κτλ] βάζει στην ατζέντα του και ζητήματα καθημερινής ζωής, κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης. Εξήγησε ότι θεμελιώδες εναρκτήριο σημείο για ν' αρχίσει κάποιος να δίνει απαντήσεις σε τέτοια ερωτήματα είναι το να διασαφηνίσει "ποιοι συνιστούν και ποιοι ανήκουν στο υφιστάμενο πράσινο/περιβαλλοντικό κίνημα", δίνοντας παραδείγματα από γνωστές περιβαλλοντικές οργανώσεις που όμως ρητά δηλώνουν ότι δεν ανήκουν στο καφέ περιβαλλλοντικό κίνημα. Κάθε κίνημα ορίζεται εκ των ενόντων, δηλαδή, από το κατά πόσον όσοι ανήκουν στο κίνημα δέχονται κάποιους άλλους ως μέλη του. Κατ' αυτόν τον τρόπο, ο χώρος δεν ισοδυναμεί με το κίνημα. Ο χώρος μπορεί να ασχοληθεί με ζητήματα τεχνικά, με διαδικασίες και άμεσες λύσεις σε υφιστάμενα προβλήματα, ενώ το κίνημα θα αναφερθεί στο κοινωνικό όραμα, στις αναγκαίες παρεμβάσεις σε κοινωνικό-πολιτικό-οικονομικό επίπεδο, σε μια κριτική της οικονομίας, σε ζητήματα δικαιωμάτων και συμμετοχής.
Ωστόσο, ο συγγραφέας σημείωσε ότι ιστορικά φαίνεται ότι ακριβώς η ποικιλομορφία των κινημάτων τους δίνει διάρκεια στο χρόνο, αλλά και δυναμική να μετεξελίσσονται σε απόκριση με το ιστορικό τους πλαίσιο. Το καφέ περιβαλλοντικό κίνημα αναλύεται στο 2ο κεφάλαιο του βιβλίου, όπου εξετάζονται οι λόγοι για τους οποίους προκύπτει η περιβαλλοντική ανησυχία και πώς εμφανίστηκε στις ΗΠΑ το πρώτο, ιστορικά, κίνημα περιβαλλοντικής δικαιοσύνης, περνώντας από τα ζητήματα της αστικής ρύπανσης, του αστικού χώρου αλλά και του εμπορίου σε συνθήκες καπιταλισμού. Οι συνθήκες αυτές είναι συστατικό στοιχείο της προϋπόθεσης να εμφανίζονται τέτοιου είδους κινήματα, αφού, δεν είναι τυχαίο που η περιβαλλοντική συλλογιστική αναδύεται σε χώρες αγγλοσαξονικές-προτεσταντικές, όπου το εμπόριο και η αναδυόμενη "αγορά" (με σύγχρονους όρους) πρώτα εξαφανίζει τη "φύση" και μετά αποφασίζει να την προστατέψει! Αυτό είναι το χαρακτηριστικό της καπιταλιστικής κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης, και όχι απαραιτήτως η κοινωνική πρόθεση των πολιτών κάθε τέτοιας οργάνωσης, αφού η ανθρώπινη ιστορία, όπως σχολιάζει και η λ.ο.β., δείχνει ότι πάντα υπήρχε η έννοια της προστασίας κάθε μορφής ζωής, παίρνοντας ακόμα και μορφή θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, και όχι μόνον μετά το αμερικανικό "flower power".
Μέσα στο πλαίσιο αυτής της συζήτησης μπορεί να γίνει προσέγγιση και του άλλου βασικού ερωτήματος που απασχολεί τα μέλη της λέσχης μας, δηλαδή, πώς το πράσινο κίνημα δεν είναι ή δεν παραμένει "ελιτίστικο" αλλά εκφράζεται και πραγματώνεται "από τη βάση", δηλαδή, πρακτικά, από επέκταση κινήσεων όπως αυτές που παρατηρούνται πλέον και στην Ελλάδα σήμερα, όπου ομάδες πολιτών σε γειτονιές καταλαμβάνουν οικοδομικά τετράγωνα και τα φτιάχνουν πάρκα, για να μη γίνουν γκαράζ, ή οργανώνουν συλλογικές κουζίνες, ή ανοιχτές συζητήσεις, ανταλλαγές πραγμάτων, ή δημιουργεί "κινήματα πατάτας", κτλ.
Η συνέχεια ... στην επόμενη συνάντηση!
[για τα πρακτικά, Κ.Χ.]

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου