Συνάντηση Μαρτίου 2013

Την Πέμπτη  7 Μαρτίου 2013 στις 20.30 συζητάμε για δεύτερη φορά το βιβλίο "Ευημερία χωρίς ανάπτυξη" του Τιμ Τζάκσον από τις εκδόσεις Κέδρος, και συμπληρωματικά τις "Συζητήσεις με Έλληνες Αναρχικούς, 1990" του Καστοριάδη, στο ζαχαροπλαστείο Ολυμπιάδα (πλατεία Δημοκρατίας, Παπάγος).

Ορισμένοι από εμάς συζητάμε και στο facebook στη διεύθυνση https://www.facebook.com/groups/ecobookgr/527861497257921/?notif_t=group_activity

Ακολουθεί, από τα πρακτικά της συνάντησης, ένα κείμενο του Δημήτρη Τσέλιου για το βιβλίο του Καστοριάδη

Συζήτηση με Αναρχικούς, 1990

Κορνήλιος Καστοριάδης

Συνέντευξη στην εφημερίδα «Εκτός Νόμου » της Θεσσαλονίκης

1.       Εισαγωγή

Πρόκειται για συνέντευξη που έδωσε ο φιλόσοφος στην Τήνο τον Αύγουστο του 1990 σε ανθρώπους της πολιτικής δράσης και δημοσιεύτηκε στη αναρχική εφημερίδα «Εκτός Νόμου» της Θεσσαλονίκης. Η παρουσίαση γίνεται με ερωτήσεις και απαντήσεις. Οπότε η περίληψη θα ακολουθήσει  το περίγραμμα αυτής της μορφής, αλλά όχι με απόλυτα δημοσιογραφική στόχευση (τι ακριβώς είπε ο Καστοριάδης πάνω σ’ αυτό το θέμα). Η στόχευση είναι περισσότερο νοηματοδοτική (ποιό είναι το ερώτημα και ποιες είναι οι βασικές νοηματοδοτήσεις γύρω από αυτό). Μια άλλη στόχευση είναι η συμπύκνωση των νοημάτων, θεωρώντας ότι η ιστορική τους τεκμηρίωση από την μεριά του φιλοσόφου είναι επαρκής και έγκυρη.

2.       Περίληψη του Βιβλίου

Οι κεντρικοί άξονες προβληματισμού όπως τις αναπτύσσει ο συγγραφέας στο βιβλίο και οι κομβικές έννοιες που χρησιμοποιεί. Οι λύσεις/προσεγγίσεις που προτείνει. Εδώ δεν μπαίνει καμία κριτική αλλά γίνεται μια όσο πιστότερη, ξεκάθαρη και συμπυκνωμένη καταγραφή των βασικών ζητημάτων που πραγματεύεται το βιβλίο. Ο στόχος εδώ είναι η διαύγαση των νοημάτων όπως τα αντιλαμβάνεται ο συγγραφέας.

2.1 Τι ήταν αυτό που οδήγησε στην αναίμακτη σχεδόν κατάρρευση της μαρξιστικήςιδεολογίας στην Ανατολική Ευρώπη, ενώ ένα στρατοκρατούμενο σύστημα όπως αυτό,λογικάέπρεπε να οδηγηθεί σε ανατροπή μέσω μιας επανάστασης;

Οι προϋποθέσεις προϋπήρχαν πριν την τελική κατάρρευση του κομμουνισμού το 1989 με τις αναίμακτες επαναστάσεις σε Πολωνία, Αν. Γερμανία και Τσεχοσλοβακία:

α) Η συνεχή και αυξανόμενη σύγκρουση των ξενωμένων εργατών με την κρατική εργοδοσία, παρόλη την αιματηρή κρατική καταστολή.

β) Η αδυναμία του κομμουνιστικού κόμματος να μεταρρυθμιστεί από μόνο του και να πει οτιδήποτε ουσιαστικό για την εξέλιξη του σύγχρονου καπιταλισμού. Αυτή η αδυναμία εμφανίστηκε και επικυρώθηκε θα λέγαμε μέσω της αυξανόμενης στρατοκρατίας, δηλαδή της μόνης απάντησης που μπορεί να δώσει ένα σύστημα που θέλει να διατηρηθεί στην εξουσία με κάθε τρόπο, εφόσον δεν μπορεί να μετασχηματιστεί σε νέο ιστορικό υποκείμενο.

γ) Το μεγάλο ερωτηματικό ήταν πως κατάφερε να βγει ξαφνικά μέσα από τα σπλάχνα αυτού του κατά τα άλλα αποκομμένου από την κοινωνία γραφειοκρατικού «θηρίου» μια μεταρρυθμιστική κίνηση όπως εκείνη του Γκορμπατσόφ

2.2 Δεδομένης της δυτικής καταναλωτικής πρότασης, αλλά και της έλλειψης μιας αυτοφυούς εναλλακτικής προς τον κομμουνισμό, εναλλακτικής δηλαδή που να έχει πηγάσει μέσα από τις ανατολικές κοινωνίες, με ποιο τρόπο θα μπορέσουν αυτές να εναρμονιστούνστο δυτικόπρότυπο; Μέσω του κοινοβουλευτισμού ήκάποιου είδους απολυταρχίας;

Η πορεία προς το δυτικό πρότυπο, δεν είναι ξεκάθαρη. Ένα- δυο πράγματα όμως είναι ευδιάκριτα:

α) Η βασική επιδίωξη της κοινωνίας ως προς το κομμουνιστικό καθεστώς είχε να κάνει μονάχα με τον ολοκληρωτικό του χαρακτήρα κι όχι με άλλες παραμέτρους του (π.χ. την κρατική ιδιοκτησία – δεν το θίγει ο Καστοριάδης, ίσως του ξέφυγε). Ούτε καν με την ιεραρχική δομή (σημαντική κοινωνιολογική επισήμανση)

β) Η ύπαρξη μιας σαγήνευσηςτων ανατολικών πληθυσμών από το δυτικό καταναλωτικό πρότυπο. Βέβαια δεν είναι καθόλου ευδιάκριτο ακόμη αν ο δυτικός καπιταλισμός καταφέρει να λύσει το κοινωνικό πρόβλημα της απολυταρχίας μέσα από τον άρτο και τα θεάματα.

γ) Επομένως με εξαίρεση την Τσεχοσλοβακία που βαδίζει προς τον κοινοβουλευτισμό, η κατάσταση στις άλλες ανατολικές χώρες και την Ρωσία παραμένει χαώδης.

2.3Συνέβαλαν οι αναρχικοί και πόσο στην πτώση του μαρξισμού, τόσο σε θεωρητικό επίπεδο με τον Μπακούνινόσο και σε πρακτικό με την Ισπανική επανάσταση και τον Μπολσεβικισμό;

Ενώ η κριτική των αναρχικών πάνω στις μαρξιστικές αρχές ήταν πολύ σωστή, έπασχε πάντοτε από μια υποτίμηση της θεωρητικής διαύγασηςτων πραγμάτων. Μάλιστα μαρξισμός και αναρχισμός έχουν κάνει δύο σημαντικά λάθη:

α) Το ένα κοινωνικής προέλευσης. Πρόκειται για μια αυταπάτη σχετικά με την εξουσία. Τις σχέσεις εξουσίας σε μια κοινωνία δεν τις δημιουργεί η οργανωτική δομή (ανύπαρκτη, δημοκρατική, ολιγαρχική ή απολυταρχική) αλλά η ίδια η ανάγκη να ληφθούν και να εκτελεστούν αποφάσειςσυλλογικά από αυτή. Επιπλέον δεν νοείται κοινωνία, ούτε για τα άλλα ζώα, χωρίς κάποια στοιχειώδη οργάνωση. Κι αυτό έρχεται ως επακόλουθο της κοινής δράσης. Το ότι στην κομμούνα η εξουσία δεν θα χωρίζονταν από την κοινωνία δεν σήμαινε πως δεν θα ασκούσε εξουσία πάνω στα μέλη της. Άλλωστε και  μόνο η ιδεολογική καλλιέργεια εντός μιας κοινωνίας, το εκπαιδευτικό της σύστημα (θεσμισμένοή μη) αποτελεί μια μορφή άσκησης εξουσίας πάνω στα μέλη της.

β) Το άλλο ανθρωπολογικής προέλευσης. Πρόκειται για την αντίληψη πως ο άνθρωπος γεννιέται αγαθός και ότι τα κοινωνικά συστήματα είναι εκείνα που τον διαφθείρουν. Ενώ τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Η αυτονομία δεν είναι ούτε αυτόματη ούτε μια εύκολη υπόθεση. Επομένως μια «αναρχική» κοινωνία δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι συνιστά αυτόματα μια «καλή» και αρμονικά λειτουργούσα κοινωνία.

2.4Η διχογνωμία εντός των μαρξιστών πάνω στην οποία οι αναρχικοί θεμελίωσαντην κριτική τους αφορούσε στο ζήτημα της απόφασης θεμάτων όπως η Παιδεία και άλλα. Δηλαδή κατά πόσο είναι δίκαιο η μειοψηφία να υποτάσσεται στις αποφάσεις της πλειοψηφίας.

Αυτό είναι πράγματι ένα πολύ δύσκολο ζήτημα να επιλυθεί. Όμως μπορούμε να δώσουμε 2-3 άξονες :

α) Δεν μπορεί να υπάρξει καν κοινωνία εάν δεν υπάρχει μια βασική συμφωνία σ΄ένα ελάχιστο σύνολο κοινά αποδεκτών κανόνων. Το να θέλει μια μειοψηφία να είναι κυνηγοί κεφαλών είναι εξίσου αντικοινωνικό με το να θέλει μια πλειοψηφία να ρυθμίζει το είδος και την ποσότητα φαγητού του καθενός. Υπάρχουν προβλήματα τέτοιας κλίμακας, όπως το περιβαλλοντολογικό,  που μπορούν να επιλυθούν μόνο σε πλανητική κλίμακα και φυσικά να είναι δεσμευτικά για όλους τους ανθρώπους. Από την άλλη υπάρχουν ένα σωρό θέματα που δεν χρειάζεται να ρυθμίζονται σε κεντρικό επίπεδο μέσω ενός γραφειοκρατικού συγκεντρωτισμού.

β) Οπότε ερχόμαστε στον δεύτερο άξονα. Που λέει πως μια κοινωνία πρέπει να συναποφασίσει που θα βρίσκεται η χρυσή τομή. Δηλαδή ποιό θα είναι το ελάχιστο σύνολο κοινά αποδεκτών κανόνων, ποιά ζητήματα θα ρυθμίζονται σε κεντρικό επίπεδο, ποια σε περιφερειακό και ποια δεν θα ρυθμίζονται καθόλου.

γ) Πρέπει επίσης να απαλλαγούμε από την ψευδαίσθηση ότι μια αυτόνομη κοινωνίαμπορεί να πετύχει την τέλεια λύση σε όλα τα προβλήματα που μας απασχολούν και ότι καμία μειοψηφία δεν θα μένει παραπονεμένη. Μια αυτόνομη κοινωνία μπορεί να κάνει λάθηκαι να διακινδυνεύει, να καταπιέζει ελαφρώς κάποιες μειοψηφίες,αλλά αυτό είναι το αντίβαρο της ελευθερίαςτης.

2.5Μετάτην κατάρρευση του Μαρξισμού και μέσα από αυτόν, ξεπήδησαν τα κινήματα των Εναλλακτικών και των Πρασίνων με κεντρικό πυρήνα τους το περιβαλλοντικό ζήτημα. Όμως το Πράσινο κίνημα φαίνεται αδύναμο να προσφέρει κάποια διέξοδο στα ανθρώπινα προβλήματα. Γιατί αυτό;

Ενώ η πολιτική διάσταση του οικολογικού προβλήματος είναι σαφέστατα ο καπιταλισμός, αυτή η «περίοδος τρέλας της ανθρωπότητας», το κίνημα των Πρασίνων παραμένει σε μια κατάσταση σύγχυσης ως προς αυτό. Διακατέχεται από μια ιδεολογική πανσπερμία, μια ιδεολογική ποικιλότητα και μια ασάφεια ως προς το εξής:

Ο Καπιταλισμός είναι ασυμβίβαστος με την προστασία του περιβάλλοντος.

Υπάρχουν μάλιστα δύο, ενδεχομένως αλληλοσυμπληρούμενα αδιέξοδα του καπιταλισμού, που το Πράσινο κίνημα αδυνατεί να επεξεργαστεί νηφάλια:

α) Μια σημαντική μερίδα πρώην μαρξιστών πιστεύουν πως άμα γίνει μια επανάσταση όλα θα λυθούν από μόνα τους. Μια άλλη μερίδα που προέρχεται από τα δεξιότερα πιστεύει ότι η επέκταση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίαςκαι της φιλελεύθερης οικονομίας προς ανατολάς θα λύσει το πρόβλημα του Τρίτου Κόσμου. Η αλήθεια είναι πως αν δεν αλλάξει ο τρόπος ζωήςκαι το καπιταλιστικό φαντασιακόη αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας, πρώτων υλών, κλπ μπορεί να οδηγήσει σ΄ έναν οικολογικό εφιάλτη.

β) Προς το παρόν η μαρξιστική αστοχία για την αντίφασημεταξύ παραγωγικών δυνάμεων και παραγωγικών σχέσεων που υποτίθεται ότι θα οδηγούσε στην κατάρρευση του καπιταλισμού, έχει αντικατασταθείμε την νέα εσφαλμένη αντίληψη ανάμεσα στους Πράσινους, ότι δηλαδή η αντίφαση μεταξύ οικονομίας και περιβάλλοντος θα οδηγήσεινομοτελειακά στην κατάρρευση του καπιταλισμού. Δηλαδή εκεί που απέτυχε η πρώτη αντίφαση θα επιτύχει η δεύτερη. Κι αυτό είναι λάθος επειδή:

·         Εάν οι άνθρωποι δεν είναι έτοιμοι ν’ αντιδράσουναπό κοινού πολιτικά και ιδεολογικά με κατάλληλο τρόπο στην περιβαλλοντολογική καταστροφή και τις οικονομικές της συνέπειες, τότε μια φασιστική λύση είναι εξίσου πιθανή με οποιαδήποτε άλλη. Παράδειγμα: Η κυβέρνηση με πρόσχημα μια σοβαρή περιβαλλοντική κρίση μπορεί να πάρει πάνω της όλες τις εξουσίες και να ανακοινώσει ότι για το καλό της κοινωνίας «εφεξής θα κάνετε τούτο, θα κάνετε το άλλο, θα έχετε 5 λίτρα βενζίνης,  2 κιλά ψωμί/άτομο και 5 κιλά κρέας/ οικογένεια  το μήνα» και τελείωσε η υπόθεση.

γ) Ησύγχυση λοιπόν εντός των Πράσινων και η έλλειψη απήχησης του κινήματος σε ευρείες μάζες εξηγείται λόγω τηςηγεμονικής καθοδήγησης των λαών από το καπιταλιστικό φαντασιακό. Το δράμα, από πολιτικής άποψης, είναι πως όλο αυτό στηρίζεταιαπόν τον κοσμάκη, από τους ίδιους τους λαούς ! Διότι εάν πας να πεις είτε στους Δυτικούς είτε στους Ανατολικούς ότι για να ξεπερασθεί η κρίση με την σημερινή κατάσταση διαθέσιμων πόρων, τεχνολογιών και πληθυσμού θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε όπως οι πλούσιες χώρες του 1920 θα τον λυντσάρουν τον άνθρωπο.

2.6Μια από τις βασικές κριτικές της σύγχρονης σκέψης ενάντια στο καπιταλιστικό μοντέλο έχει να κάνει με τον ρόλο της τεχνοεπιστήμης η οποία διαχωρίζει την κοινωνία σε δυο νέες τάξεις: εκείνους που κατέχουντόσο την γνώσηόσο και την πρόσβαση σ’ αυτή και όλους τους άλλουςπου είναι απλοί χρήστες αυτής. Διότι ταυτόχρονα αναπτύσσονται οι τεχνολογίες της πληροφορικήςοι οποίες επαναπροσδιορίζουν τις παραγωγικές σχέσεις με την δημιουργία ενός διανοητικούκεφαλαίου. Ποια είναι η κατεύθυνση που μπορεί να πάρουν τα πράγματα;

Η ανάπτυξητου καπιταλισμού είναι στενά συνδεδεμένη με την τεχνοεπιστημονική επανάσταση που θεμελιώθηκε κατά την περίοδο του Διαφωτισμού. Αυτή η στενή σχέση Τεχνικής και ανθρώπινης κοινωνίας όμως προϋπάρχει του καπιταλισμού. Γι αυτό και μπορεί να τον μετασχηματίσει σε κάτι άλλο. Επομένως η υποστηρικτική σχέση μεταξύ καπιταλισμού και τεχνοεπιστήμης δεν είναι δεδομένη και νομοτελειακή:

α) Η μορφή που έχει πάρει η σχέση αυτή αφορά την δυνατότητα απεριόριστης ανάπτυξης και λογικοποίησης των πάντων. Αυτό αποτελεί το σύγχρονο περιεχόμενο του καπιταλιστικού φαντασιακού.

β) Δεν είναι απόλυτο πως όλοιόσοι βρίσκονται μέσα στο σύστημα και κατέχουν τις τεχνοεπιστήμεςδεν αντιλαμβάνονται την κρίση και τις επιπτώσεις της, δεν ασκούν κριτική και δεν είναι διατιθέμενοι να παλέψουν εναντίον του συστήματος.

γ) Ένα όμως ενδεχόμενο της εξάπλωσης της πληροφορικής είναι μια σύγχρονη μορφή ήπιας βαρβαρότητας όπου υπάρχει μεγαλύτερος έμμεσος έλεγχος των πάντων. Αν το συνδυάσει κανείς αυτό με την περιβαλλοντική κρίση μπορεί να φανταστεί ως πιθανή εξέλιξη μια κρυφο-αυταρχική κοινωνία όπου τα πάντα θα ελέγχονται κεντρικά και ο κάθε «κατεργάρης θα έχει μπει στην θέση του»

δ) Αντιθέτως, κάποιος μπορεί να οραματιστεί μια αυτόνομη κοινωνία όπου οι τεχνοεπιστήμηθα εξυπηρετεί την συλλογική διαχείριση αυτών των ζητημάτων. Αυτή η πεποίθηση μάλιστα ενισχύεται από το γεγονός ότι

·         Οι σύγχρονες τεχνολογίες της πληροφορικής και των επικοινωνιών διευκολύνουν την διάδοση των τεχνικών γνώσεων σ’ ένα μεγάλο εύρος του κοινωνικού πληθυσμού, κάτι που προφανώς μπορεί να συνεισφέρει στην επικράτηση της αυτόνομης αντί της αυταρχικής κοινωνίας.

2.7Πόσο εφικτό είναι το καλό σενάριο μιας αυτόνομης και τεχνοκαταρτισμένης κοινωνίας, όταν το σύστημα υποβαθμίζεισυνειδητά την παιδεία;

Ο καπιταλισμός προσπαθεί να μεγαλώσει την χρηματική απόδοση της παραγωγής προσπαθώντας  να αυτοματοποιήσει τις παραγωγικές διαδικασίες απομακρύνοντας την γνώση από τους ανθρώπους πόρους της παραγωγικής “μηχανής”. Όμως αυτό είναι πέρα από κάποιο σημείο αδιέξοδο:

α) Όταν θα χρειαστεί κάποια στιγμή ο ξενωμένος εργάτης να πάρει την πρωτοβουλία λόγω βλάβης ή απροσδόκητου γεγονότος και δεν θα μπορεί, η «μηχανή» θα σταματήσει. Αυτό φάνηκε 100% στην Ρωσία όπου με αποξενωμένους εργάτες το εργοστάσιο δεν μπορούσε να δουλέψει.

β) Η γνώση δεν μπορεί να χαθεί. Απλώς μετασχηματίζεται σε άλλες μορφές  και μεταφέρεται από τον «κατώτερο» εργάτη στα ανώτερα κλιμάκια. Έτσι οι ίδιες αντιφάσεις επανεμφανίζονται σε άλλο επίπεδο, δεν απομακρύνονται

γ) Επομένως εάν η παιδείαδεν είναι του επιπέδου που απαιτείται, το σύστημα για να λειτουργήσει θα πρέπει να βρει άλλους τρόπους, εκτός του εκπαιδευτικού συστήματος, να την παράσχει. Οπότε, τελικά δεν μπορεί να περιορίσει την γνώση. Αυτό αποτελεί απλώς μια από τις φαντασιώσεις του καπιταλισμού κι έτσι οι πιο έντονοι επικριτές του συστήματος βρίσκονται μέσα σε αυτό.

δ) Γι αυτό δεν αποτελεί λύση ο Λουδδιτισμός, η καταστροφή των μηχανών αλλά η δημιουργία μιας άλλης μη καπιταλιστικής τεχνολογίας.

2.8 Σήμερα όμως η τεχνολογική πολυπλοκότητα είναι τέτοια ώστε οι εργάτες είναι δύσκολο να αναλάβουν την διαχείριση των παραγωγικών μονάδων. Οπότε πως μπορεί ο εργάτης να επανενωθεί με το προϊόν της εργασίας του;

[Δεν δίνει απάντηση ο Καστοριάδης εδώ. Δεν είναι και σαφές το ερώτημα, μπαίνει μάλιστα στην παραδοσιακή μαρξιστική περιγραφή. Απλώς επαναλαμβάνει πως πλέον τα συστήματα αυτοματισμού δεν κατέχονται από 2-3 ανθρώπους και πως εντός του συστήματος υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν έντονη κριτική όπως π.χ. οι πληροφορικοί]

2.9 Ξέχωρα από την επίθεσηπου κάνει η τεχνικής της πληροφορικήςστην κοινωνία μέσω της ενσωμάτωσης της γνώσης σε απρόσωπες διαδικασίες, υπάρχει ταυτόχρονα και η επίθεση από το κράτος που ποινικοποιεί την αυτόνομη δράση με πρόσχημα τα ναρκωτικά και την τρομοκρατία και με την κατάργηση κάποιων ατομικών ελευθεριών όπως το απόρρητο των συνομιλιών

Δεν έχει εκδηλωθεί, ακόμη, με ολοφάνερο τρόπο η καταπίεση εφόσον το σύστημα βολεύεται μέσω της αποχαύνωσης των λαών που συντηρεί η ο κύκλος της κατανάλωσης – παραγωγής.  Πρόκειται για έναν υπερ-μαλακό ολοκληρωτισμό oοποίος θυμίζει την δυστοπία του Χάξλευ η οποία στηρίζονταν στον έλεγχο της κοινωνίας από το γραφειοκρατικό σύστημα μέσω μιας επιβολής της θέλησής του, αλλά όπου τον ρόλο των χημικών παίζουν σήμερα τα ΜΜΕ.

Γι αυτό και η κατάργηση κάποιων ελευθεριών ουσιαστικά αποτελεί απόδειξη αυτού του συμπεράσματος, διότι μας δείχνει ότι το σύστημα διαθέτει την κοινωνικοπολιτική ανοχήώστε να προχωρήσει απλώς στη νομιμοποίηση μιας πραγματικής υφιστάμενης κατάστασης. Διότι φυσικά το σύστημα πάντα μπορούσε μυστικά να παρακολουθεί τις συνομιλίες οποιουδήποτε αν και εφόσον το ήθελε.

Και το κάνει αυτό διότι όπως είπα η κοινωνία ουσιαστικά είναι γοητευμένη από το καπιταλιστικό φαντασιακό. Οι κοινωνικές αντιδράσεις μετά τον Μάη του 1968 ήταν απλώς συντεχνιακές. Ποτέ δεν υπήρξε ξεσηκωμός του λαού για το ολιγαρχικό σύστημα του καπιταλισμού καθεαυτό.

2.10 Μέσα σ’ αυτό λοιπόν το μαλθακό κοινωνικό περιβάλλον τι μπορούμε να πούμε για τις ένοπλες οργανώσεις που αντιστέκονται στο σύστημα;

Η ένοπλη πάλη είναι εντελώς αναποτελεσματική για δυο βασικούς λόγους:

α) Η ιδεολογία της είναι ένα απολίθωμα. Θεωρεί ότι η κοινωνία είναι μπαρουταποθήκη και θέλει απλώς ένα φυτίλι να εκραγεί. Αλλά όπως είδαμε αυτό είναι εντελώς λάθος, η κοινωνία είναι αποχαυνωμένη

β) Μια ένοπλη ομάδα πρέπει να είναι κατ’ ανάγκη ολοκληρωτικά οργανωμένη και επομένως αντιμάχεται στην πράξη την δημοκρατία που ευαγγελίζεται στην θεωρία. Κι έτσι τελικά καταλήγουν να εξυπηρετούν την εκάστοτε εξουσία η οποία αξιοποιεί τις πράξεις αυτές ως σκιάχτρο για την διατήρηση του πληθυσμού σε κατάσταση πολιτικής ομηρίας.

2.11Ερχόμενοι στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδος, τι μπορούμε να πούμε για την δήλωση Α. Παπανδρέου ότι οδεύουμε προς ολοκληρωτισμό; Επίσης πως βλέπετε την συμμετοχή του ΚΚΕ στην κυβέρνηση συνεργασίας, αλλά και την ψυχοπαθολογική σχεδόν αντίσταση της ελληνικής μαρξιστικής αριστεράς να αποδεχτεί την κατάρρευση του κομμουνισμού και να προχωρήσει σε μια συζήτηση ουσίας για το παρακάτω του μαρξισμού; Το μόνο που ψέλλισε η ηγεσία του ΚΚΕ ήταν πως επρόκειτο για ένας λάθος (η στρατικοποίηση του κόμματος)

Καταρχήν εάν εγκαθιδρύθηκε μια ολοκληρωτική κατάσταση στην Ελλάδα αυτή ήταν από το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου! Όπου ένα τραπεζικό δάνειο έπρεπε πρακτικά να το εγκρίνει η κλαδική !Η στάση του ΚΚΕ απλά επιβεβαιώνει το γεγονός πως οι άνθρωποι αυτοί ήταν οπορτουνιστές και αν τους είχε δοθεί η εξουσία θα είχαν κάνει τα ίδια που έκανε ο Χόνεκερ και οι Ρώσοι. Άλλωστε το ΕΑΜ πριν τον εμφύλιο αλλά και μετά έδειξε τον οπορτουνισμό του σκοτώνοντας όσους ήθελαν! Το δράμα είναι πως η εξουσία αυτή είχε νομιμοποιηθεί από πολλές εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, οι οποίοι επί χρόνια πίστευαν και έπρατταν τα χειρότερα στο όνομα του κομμουνιστικού κόμματος. Όλοι αυτοί ήταν συνηθισμένοι, καθημερινοί άνθρωποι και πίστευαν στην βαρβαρότητα και την κτηνωδία του κομμουνισμού. Μάλιστα δεν πρόκειται να αλλάξουν, ούτε είναι ικανοί να κάνουν αυτοκριτική. Διότι ποιος έχει τα κότσια να παραδεχθεί ότι συμμετείχε επί 30 χρόνια σε μια εγκληματική οργάνωση; Δυστυχώς στην Ελλάδα έχουμε ανθρώπους που τα κατάπιαν όλα αυτά και περίμεναν να ‘ρθει απέξω το φως, από έναν Γκορμπατσόφ. Αυτό αποτελεί ένα τεράστιο βάρος στην ελληνική πολιτική ζωή, μεγαλύτερο από άλλες χώρες. Να μην έχει γίνει δηλαδή η απαραίτητη αυτοκριτική εντός της επίσημης αριστεράς.

2.12 Τι μπορούμε να πούμε για την νεοφιλελεύθερη επίθεση που φυσικά έχει σχέση με τον Ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας;

Δεν υπάρχει ιδιαίτερο ζουμί σε όλο αυτό. Απλώς βλέπουμε να εκτυλίσσεται μια προσαρμογή από το κατεστημένο φαυλοκρατικό ημιολοκληρωτικό καθεστώς του ΠΑΣΟΚ στην κατάσταση του δυτικού καπιταλισμού. Άλλωστε σοσιαλιστές οδήγησαν την προσαρμογή αυτή και σε άλλες χώρες (Αγγλία, Αμερική, Γαλλία, κλπ). Ο νεοφιλελευθερισμός, αν ιδωθεί από την σκοπιά του συστήματος, αφορά το «συμμάζεμα» των διεκδικήσεων (για μισθούς, κα) από τους εργαζόμενους, διεκδικήσεις οι οποίες αποσταθεροποίησαν το καπιταλιστικό σύστημα. Και αυτή φυσικά η προσαρμογή γίνεται εξαιτίας της πίεσης για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

2.13 Κλείνοντας πως θα επανορθωθούν οι χαμένες ευκαιρίες των επαναστάσεων, καθώς η γη τείνει να ροκανιστεί και το σύστημα εξοπλίζεται όλο και περισσότερο για τον έλεγχο της κοινωνίας;

Οι χαμένες ευκαιρίες πάνω χάθηκαν και δεν έχει νόημα να τις αναπολούμε. Πρέπει να κοιτάξουμε μπροστά. Στον βαθμό που ο κόσμος θα συνειδητοποιήσει πως ήταν αυτό το φαντασιακό της καπιταλιστικής, δηλαδή της απεριόριστης επέκτασης που τα ρήμαξε όλα αυτά, θα υπάρξουν νέες ευκαιρίες. Το σημαντικό είναι να συνειδητοποιηθεί γιατί έγιναν όλα αυτά. Δηλαδή να αναγνωρισθεί η τεράστια αυταπάτη ότι θα μας σώσουν οι αρχηγοί, το κόμμα και η οργάνωση. Πρέπει λοιπόν η ευρύτερη δυνατή συλλογικότητα, η κοινωνία, ο λαός να δει τα πράγματα όπως έχουν σήμερα και να αυτό-οργανωθεί. Η ανθρωπότητα μοιάζει μ’  ένα παιδί που το βάλανε μέσα σ΄ένα σπίτι του οποίου οι τοίχοι είναι φτιαγμένοι από σοκολάτα και άρχισε να τρώει με λαιμαργία τη σοκολάτα αυτή. Βρισκόμαστε λοιπόν στη φάση όπου έχουμε φάει τους μισούς τοίχους από σοκολάτα και σε λίγο θα πέσει η στέγη πάνω στο κεφάλι μας.