Συνάντηση Απριλίου 2012

Η επόμενή μας συνάντηση θα γίνει την Πέμπτη 5 Απριλίου 2012 στις 20.30, στην Ολυμπιάδα, πλ. Ελευθερίας, Παπάγου, με το βιβλίο «Περιβαλλοντική Κοινωνιολογία» των Μποτετζάγια – Καραμίχα, από τις εκδόσεις Κριτική.

Αυτονομία και Οικολογία, μέρος 3

Στην τελευταία μας συνάντηση πάνω στην Αυτονομία και Οικολογία συζητήσαμε το γιατί ο σύγχρονος πολιτικός λόγος στην Ελλάδα δεν συμπεριλαμβάνει την έννοια του αυτο-περιορισμού, έστω με την έννοια της υλικής λιτότητας, η οποία, κατά τη γνώμη όλων, είναι ουσιαστικής σημασίας για την πραγμάτωση της αυτονομίας, με οποιονδήποτε τρόπο, τόσο με ατομικούς όσο και με κοινωνικούς όρους. Το κύριο εμπόδιο φαίνεται ότι είναι το ότι η «αριστερή σκέψη», που θα περίμενε κανείς ότι θα μπορούσε να υιοθετεί πτυχές αυτής της σκέψης, εδράζεται κυρίως στις μαρξιστικές επιδιώξεις της αναδιανομής του πλούτου, χωρίς ποτέ να αναρωτιέται αν αυτός ο πλούτος πρέπει πράγματι να υπάρχει, σε αυτή τη μορφή και σε αυτό το βαθμό ή με ποιο οικολογικό κόστος γίνεται αυτό.
Συζητήσαμε επίσης την πολύ εύστοχη παρατήρηση του Καστοριάδη περί της εθελοντικής προσχώρησης των πολιτών στο καπιταλιστικό σύστημα, το οποίο πράγματι υλοποιεί πολλές από τις υποσχέσεις τους: αναγνωρίσαμε ότι όλοι μας και κάθε κοινωνία έχει «πάρει» από τον καπιταλισμό. Σε αυτό το πλαίσιο, η ερώτηση «θέλουν πράγματι οι άνθρωποι να αλλάξουν?» παραμένει σε εκκρεμότητα. Μιλήσαμε για τον τρόπο που το υφιστάμενο σύστημα επιχειρεί να επιβιώσει ενσταλλάζοντας συγκεκριμένες συμπεριφορές σε κάθε ένα άτομο από τα γεννοφάσκια του – γι’ αυτό ο Καστοριάδης τονίζει ότι δεν πρέπει να μιλούμε για ικανότητα για αλλαγή, αλλά για θέληση για αλλαγή.
Αναλογιζόμενοι πώς θα μπορούσε να διαμορφώνεται μια συμπεριφορά σε ένα κόσμο αυτονομίας, θέσαμε δύο πλευρές, ανάμεσα στις οποίες καθένας και καθεμία μας επιλέγει να δρα: αφενός το να μην υπάρχουν καθόλου πρότυπα, αλλά να μαθαίνουμε ο ένας από τον άλλο, σε εμπειρική βάση, και αφετέρου να αναδύεται μια κλίμακα καθολικών αξιών και «αυθεντιών» που θα υποδεικνύουν τα πρότυπα προς μίμιση.
Συζητήσαμε το ζήτημα του φόβου, τόσο σε επίπεδο ατόμου και ατομικής συμπεριφοράς, όσο και σε επίπεδο κοινωνικής δομής, σχολιάζοντας την τάση των κοινωνιών να συσπειρώνονται σε ενιαία σύνολα σε αντιδιαστολή με κάποιον «αποδιοπομπαίο τράγο», που αποκλείεται από την κοινότητα, άρα ενισχύει τους δεσμούς όσων ανήκουν στην κοινότητα. Από αυτή την οπτική, οι πολίτες συχνά θεωρούν το κράτος ως τον «άλλο», αμφισβητώντας την αυθεντία του και μη ταυτιζόμενοι με τις λειτουργίες του – κατ΄αυτόν τον τρόπο όμως αρνούμενοι και τη συλλογικότητα που μια κοινωνική δομή «επιβάλλει».
Αυτή την αυθεντία αναζητήσαμε και στην τεχνική (επιστήμη – γνώση – ορθολογικότητα) θέτοντας το θέμα της ηθικής της επιστήμης και των επιστημόνων αλλά και τους αξιολογικούς κανόνες που πλαισιώνουν το κύρος της οποιασδήποτε γνώσης. Το ζήτημα γίνεται ακόμα πιο δύσκολο στο χειρισμό του δεδομένου ότι θέτει παράλληλα και την πτυχή του χρόνου, αφού η ιστορικότητα της τεχνικής επιβάλλει να την αξιολογήσουμε σε χρόνους που υπερβαίνουν τα όρια μιας ανθρώπινης ζωής.